AZƏRBAYCAN ÜZƏRİNDƏN KEÇƏN ORTA DƏHLİZİN GEOİQTİSADİ ÜSTÜNLÜKLƏRİ VƏ BEYNƏLXALQ TİCARƏTƏ TƏSİRİ

Abstract

Orta Dəhliz (Trans-Xəzər Beynəlxalq Nəqliyyat Marşrutu) Çin və Avropa arasında Azərbaycan üzərindən keçən yeni nəqliyyat dəhlizidir. Bu məqalədə Orta Dəhlizin geoiqtisadi üstünlükləri və qlobal ticarətə təsiri təhlil edilir. Araşdırma göstərir ki, Orta Dəhliz Şimal marşrutu ilə müqayisədə daha qısa və sürətlidir, Rusiya və İranı kənar keçərək sanksiya risklərini azaldır.[1]Dəhlizin inkişafı Azərbaycan, Qazaxıstan, Gürcüstan və Türkiyə kimi tranzit ölkələrə yeni iqtisadi imkanlar açır, regional əməkdaşlığı gücləndirir və beynəlxalq ticarət əlaqələrini şaxələndirir.6. 2022-ci ildən etibarən Ukraynada müharibə fonunda Orta Dəhliz vasitəsilə yük daşımaları kəskin artmış, 2023-cü ildə 2,8 milyon tona çatmışdır ki, bu da əvvəlki illə müqayisədə 86% artım deməkdir 5. Bununla yanaşı, marşrutun tam potensiala çatması üçün infrastrukturun təkmilləşdirilməsi, rəqəmsal koordinasiya və sərhəd prosedurlarının sadələşdirilməsi tələb olunur. Nəticə etibarilə, Orta Dəhliz Azərbaycanın və ümumən regionun ticarət-tranzit mərkəzi kimi rolunu gücləndirərək qlobal ticarətdə yeni bir istiqamət formalaşdırır.